Integrale, gebiedsgerichte oplossingen voor grote opgaven zoals klimaatverandering, biodiversiteit en landbouwtransitie vereisen een goede analyse van het gebied, van de opgaven zelf, en een nauwe samenwerking met de mensen die er wonen en werken. 

Bij een gebiedsanalyse verzamel je informatie over hoe het gebied in elkaar steekt en functioneert. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om kennis over hoe de bodem in elkaar zit, wat de grote uitdagingen voor de landbouw zijn en waar de biodiversiteit grote vooruitgang kan boeken. Maar ook kennis over de identiteit van Winterswijk en welke kwaliteiten we voor de generaties na ons willen behouden.

Gebiedskennis in drie delen

Er zijn weinig landschappen in Nederland die meer zijn onderzocht, beschreven en gefotografeerd dan het landschap van Winterswijk. Binnen het proces van de gebiedsaanpak vitaal platteland maken we dankbaar gebruik van deze kennis. De afgelopen periode zijn veel gesprekken gevoerd over het verleden, het heden en de toekomst van het buitengebied van Winterswijk. Over de liefde voor het landschap, het belang van de landbouw en de bereidheid om samen te werken aan een economisch, sociaal en ecologisch perspectief voor iedereen die in het gebied woont en werkt, en voor de volgende generaties.
De gebiedskennis zijn opgenomen in drie deelproducten, te weten:

• Bouwstenen Buitengebied
• Ruimtelijk kader
• Verhaal van Winterswijk

Bouwstenen Buitengebied

Om een goed inzicht te krijgen in de kenmerken, kwaliteiten en opgaven zijn we negen bouwstenen gaan verkennen. Dit zijn de bouwstenen bodem & waterkwantiteit, waterkwaliteit, landbouw, natuur, landgoederen, recreatie, wonen, werken en energietransitie. Elke bouwsteen beschrijft de huidige situatie en wat er gebeurt als we geen maatregelen nemen. Verder moet per bouwsteen duidelijk zijn wat de opgave is of zou moeten zijn. Tot slot is er voor elke bouwsteen een overzicht van kansrijk oplossingsrichtingen.

Het werken aan deze bouwstenen helpt overheden en mensen uit het gebied om een gedeeld (feiten) beeld te krijgen. Zo heeft de werkgroep landbouwverkenning afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de landbouwsector. Er zijn bijeenkomsten geweest en ruim 180 keukentafelgesprekken gevoerd. Dit heeft een goed beeld van de sector opgeleverd. Op dit moment wordt een nadere verkenning uitgevoerd naar de kansen voor de bouwsteen recreatie. Ook is voor de bouwsteen natuur gestart met een natuurstudie om de biodiversiteit te verhogen. Ten behoeve van de bouwsteen landgoederen heeft een student van Hogeschool Saxion in samenwerking met enkele landgoedeigenaren een verkenning naar de kansen en uitdagingen voor landgoederen gedaan.

De resultaten van de bouwstenen zijn verwoord in afzonderlijke rapportages. De komende periode wordt gewerkt aan de nog uit te voeren verkenningen en het aanscherpen van de feitenbeelden per bouwsteen. Ook wordt gekeken naar kansrijke oplossingsrichtingen en uitdagende combinaties van oplossingen.

Ruimtelijk Kader

Het ruimtelijk kader beschrijft de kwaliteiten en identiteit van het buitengebied van Winterswijk. Deze kernkwaliteiten zijn door, met en voor mensen uit het gebied bepaald en in december 2019 bestuurlijk vastgesteld in de Omgevingsvisie Buitengebied Winterswijk.

De kernkwaliteiten van het buitengebied zijn:

• Het coulisselandschap en geologische en aardkundige kenmerken
• De ecologische kwaliteit (incl. Natura 2000-gebieden)
• De milieukwaliteit in stilte, ruimte en donkerte
• De leefbaarheid met de sociale samenhang en identiteit
• Het economisch-sociaal functioneren van het landelijk gebied  

Er zijn de afgelopen periode veel gesprekken geweest met mensen uit het gebied. Het belang van deze kwaliteiten is tijdens deze gesprekken steeds door hen bevestigd. Ook in het wijzigingsplan Omgevingsverordening 2023 is de bescherming van de kwaliteiten van het Nationaal Landschap Winterswijk opgenomen.

Het kernkwaliteiten zijn beschreven in de Omgevingsvisie. Er is echter geen compact en verbeeldend product. Ook is er geen geografische kaart waarop deze kwaliteiten zijn aangegeven. Een goed communiceerbaar product en een kaart waarop is aangegeven waar welke kwaliteit aanwezig is, gaat erg helpen bij het verdere proces. De komende periode wordt hieraan gewerkt.

Verhaal van Winterswijk

Om te kunnen bouwen aan een gemeenschappelijk toekomstperspectief voor Winterswijk, moeten we elkaar leren kennen en begrijpen. We hebben veel verhalen uit het gebied opgehaald. Bij agrariërs, recreatieondernemers, landgoedeigenaren, bewoners, natuurbeheerders, en bij overheden die voor alle partijen werken. We hebben individuele gesprekken gevoerd en een gebiedsweek georganiseerd met tafelgesprekken, excursies, werksessies en inloop.

In mei 2022 zijn de resultaten opgenomen in een conceptversie van het verhaal van Winterswijk. Deze conceptversie is nooit afgerond. Een belangrijke reden hiervoor is dat veel mensen een belangrijk deel van het verhaal misten. Namelijk het verhaal over hoe we de afgelopen decennia in Winterswijk samenleven met het landschap en oog hebben voor elkaar en de kwaliteiten van het landschap. En over de boeren die al decennia samen met het landschap werken. Dit verhaal is in september 2022 geschreven.

Het verhaal van Winterswijk bestaat nu nog uit twee concepten. De volgende stap is om deze twee verhalen tot één verhaal te maken. Dat gaan we de komende tijd doen.

Gebiedsanalyse afronden

We verwachten rond september de gebiedsanalyse af te kunnen ronden. Dan worden de resultaten gedeeld. Ook in deze nieuwsbrief gaan we daar aandacht aan besteden. Uiteraard blijven we ook daarna doorgaan met het ophalen van verhalen en het samenwerken aan oplossingen. Dit gebeurt dan in het proces om te komen tot de gebiedsvisie.