Het landschap van Winterswijk is uniek. We zijn misschien wel het belangrijkste voorbeeld van kleinschalige coulisselandschappen, waar het oosten van ons land door wordt gekenmerkt. Een landschap met vele sporen uit het verleden en het enige Nationale Landschap dat een hele gemeente beslaat. Het landschap kenmerkt zich door rust en ruimte. Daar zijn we zuinig en trots op. We voorkomen lichthinder, lichtvervuiling en onnodig energieverbruik. Maar we gaan bovenal het donkere landschap beschermen en zullen verstoring voor de flora en fauna tegengaan.

Hoe gaan we voortaan om met licht in het buitengebied

We gaan voortaan zo om met verlichting in het buitengebied:

• We willen lichthinder, lichtvervuiling en onnodig energieverbruik voorkomen. Maar bovenal het donkere landschap beschermen en verstoring voor de flora en fauna tegengaan.
• Voor nieuwe situaties geldt het uitgangspunt ‘Geen verlichting, tenzij’. We kijken waar we maatregelen kunnen nemen om verkeersveiligheid te waarborgen. Bijvoorbeeld op kruisingen en in scherpe bochten. Denk aan maatregelen die te maken hebben met infrastructuur, passieve of actieve markering. Of alternatieven als belijning en een lichter wegdek.
• In bestaande situaties komt er geen verlichting bij. Bij vervanging bekijken we samen met gebruikers, politie en aanwonenden wat er kan.
• We plaatsen in basis geen verlichting in het buitengebied. Daar is minder sociale controle en we willen schijnveiligheid juist voorkomen.

Wet- en regelgeving

We zijn niet verplicht om te verlichten, wel hebben we een zorgplicht. We moeten ervoor zorgen dat de verkeersveiligheid niet in gevaar komt. Daarnaast speelt in het buitengebied het regionale ruimtelijk beleid Achterhoek een grote rol. De karakteristieken van de Achterhoek moeten behouden blijven. Aan ruimtelijke ontwikkelingen kan worden meegewerkt, wel met behoud van het bestaande, unieke karakter. Of te wel initiatieven worden getoetst aan de mate waarin deze bijdragen aan het behoud en de ontwikkeling van de omgeving.

Omgevingsvisie buitengebied

In onze omgevingsvisie buitengebied hebben we opgenomen dat ‘Het buitengebied van Winterswijk is en blijft de plek waar we wonen, werken en recreëren, met zorg voor ons waardevol cultuurlandschap’. Het landschap kenmerkt zich door rust en ruimte. Daar zijn we zuinig op. Maar het is ook een levend landschap. Een landschap dat niet stilstaat, maar wordt gevormd en aangepast door de inwoners en ondernemers. Een van de kernkwaliteiten is: ‘Ecologische waarden en milieukwaliteit, die zijn ontstaan als gevolg van de opbouw van ons landschap zoals bijvoorbeeld de vier Natura2000-gebieden’. Kenmerkend voor de milieukwaliteit is dat de kwaliteit van stilte en duisternis van hoge waarde is.

Licht en veiligheid

Voor veel mensen is licht veiligheid. Als een weg verlicht is, maar er is niemand in de buurt of mensen hebben er geen zicht op, dan geeft het licht eerder schijnveiligheid.
In het buitengebied zie je individuele lichtpunten soms al in de verte. Dat is niet altijd nodig en kan storend zijn, maar ook een verblindend effect hebben of zelfs de verkeersveiligheid in gevaar brengen.

Licht en donker van bovenaf gezien

Een aantal jaren gelden is van de provincie Gelderland een hemelhelderheidskaart gemaakt aan de hand van de hoeveelheid zichtbare sterren. Zo is te zien hoe donker/licht de provincie is.

In een groot deel van ons buitengebied zijn er veel sterren zichtbaar. Donkerte heeft naast een positief effect op de gezondheid van de mens, ook positieve effecten op de flora en fauna en het leefgebied van specifieke soorten zoals vleermuizen, in het bijzonder. In Winterswijk en een zone daar omheen (inclusief de Misterweg) kunnen we minder sterren zien.

Ons buurland Duitsland heeft in haar buitengebieden geen verlichting. Steden en dorpen om ons heen stralen steeds meer licht uit waardoor de hoeveelheid sterren ook bij ons afneemt.

André Kuipers heeft een paar jaar geleden vanuit de ruimte ook foto’s van Nederland gemaakt in de nachtelijke uren. Ook hier zien we eenzelfde patroon; licht vanuit de stedelijke gebieden straalt uit over de andere gebieden. Als de foto over 40 jaar gemaakt wordt, dan is de is verwachting dat de hoeveelheid verlichting verdubbeld is. Dat vraagt om keuzes. Niet alleen vanuit de steden, maar ook vanuit onze gemeente.