Begin dit jaar startten we met een landbouwverkenning om inzicht te krijgen in de landbouwsector in Winterswijk. De verkenning bestond enerzijds uit keukentafelgesprekken en anderzijds uit deskresearch. De resultaten van de landbouwverkenning presenteerden we op 16 mei 2023 aan de agrarische sector van Winterswijk .

Ho mot ’t wieter?

Maar liefst 184 agrarische ondernemers/grondeigenaren hebben in de afgelopen periode van de mogelijkheid gebruik gemaakt om in gesprek te gaan met een agrarisch adviseur/coach. Deze keukentafelgesprekken hebben veel inzicht gegeven in de situatie bij de bedrijven, zorgen bij ondernemers, hun behoeftes en hun kijk op de toekomst.

Naast het voeren van keukentafelgesprekken bestond de landbouwverkenning uit een analyse van CBS-gegevens en andere informatie over de landbouwsector. Deze analyse is uitgevoerd door bureau DLV Advies.

Zowel het rapport van de keukentafelgesprekken (pdf, 3.5 MB) als het rapport van de bureaustudie (pdf, 8 kB) is beschikbaar op deze website.

De belangrijkste conclusies en aanbevelingen uit de verkenning zetten we hieronder op een rij.

Conclusies en aanbevelingen

Winterswijk wordt gekenmerkt door vooral kleine bedrijven, waarbij de helft van de ondernemers 55 jaar en ouder is. Slechts een klein deel van de 55-plussers heeft met zekerheid een opvolger. Daarnaast hebben meerdere boeren tijdens de keukentafelgesprekken aangegeven de komende jaren te gaan stoppen, met name door een gebrek aan toekomstperspectief. De verwachting is dat het aantal bedrijven in Winterswijk richting 2030 sterk zal dalen. Begeleiding aan boeren die willen stoppen of nadenken over stoppen is gewenst.

Bij agrarische ondernemers heerst veel onduidelijkheid over de wet- en regelgeving. Er is behoefte aan een langetermijnvisie van de overheid op landbouw, zowel van het Rijk, de provincie als de gemeente.

De agrarische sector is onmisbaar bij instandhouding van het karakteristieke cultuurhistorisch landschap Winterswijk. De agrarisch ondernemer zou beloond moeten worden in de vorm van langdurige contracten om het natuur- en landschapsonderhoud (inclusief kleinschaligheidstoeslag) uit te voeren. Indien het buitengebied aantrekkelijk blijft voor boeren, dan blijft het gebied ook aantrekkelijk voor toeristen.  Beloning voor boeren is ook nodig om stappen te kunnen zetten in de richting van natuurinclusieve landbouw en/of extensivering.

Voor zowel de groep die wil boeren voor de (wereld)markt als de groep die een transitie naar natuurinclusieve landbouw wil maken, is grond erg van belang. Daarom is het van groot belang om vrijkomende gronden op een slimme en strategische manier in te zetten. Dit vereist samenwerking tussen verschillende partijen, zoals de provincie, gemeenten, terreinbeheerders en boeren. Kavelruil kan een effectieve manier zijn om vrijkomende gronden in te zetten voor natuurinclusieve landbouw of bedrijven die daardoor hun positie in de markt weten te versterken. Dit biedt boeren de mogelijkheid om hun bedrijfsvoering te verduurzamen of uit te breiden. Het is belangrijk om vrijkomende gronden te combineren met andere initiatieven op het gebied van natuur, recreatie en klimaatadaptatie. Door een gebiedsgerichte aanpak te hanteren, kan er een win-win situatie ontstaan waarbij zowel de natuur als de lokale economie en leefomgeving baat hebben bij de inzet van vrijkomende gronden.

Voor de overige conclusies en aanbevelingen uit de landbouwverkenning Winterswijk, verwijzen we u naar de genoemde rapporten.